Echtscheiding
De afgelopen jaren heb ik heel veel gewerkt met jongeren die te maken hebben gehad met de echtscheiding van hun ouders. Soms hadden ze veel problemen met de spanningen thuis veroorzaakt door de ruzies van hun nog niet gescheiden ouders, na de scheiding met een of beide ouders of wanneer een ouder een nieuw leven probeert op te bouwen met een nieuwe partner (en diens kinderen). De echtscheiding van ouders heeft altijd een impact op de kinderen, ook al verloopt de scheiding nog zo goed met hele goede regelingen omtrent de zorg om de kinderen en kunnen ze goed met elkaar blijven praten.
Het hele leven van alle betrokkenen veranderd dramatisch. Nooit meer samen in een en het zelfde huis wonen, nooit meer samen opstaan, nooit meer samen met vakantie, nooit meer samen naar de bioscoop, nooit meer samen gezellig tv kijken en noem maar op. Het leven zoals het kind/de jongere het kende bestaat niet meer; alle veiligheid valt weg. Hiermee bedoel ik niet de fysieke veiligheid, maar de veiligheid die is ontstaan door gewoontes, het bekende. Deze veiligheid valt trouwens ook weg wanneer een kind in fysieke, emotionele of psychische onveiligheid heeft geleefd, b.v. wanneer er sprake was van veel geruzie,geweld of misbruik!
Dus, een nieuw leven moet worden opgebouwd met een nieuwe omgeving, een nieuwe routine en misschien nieuwe mensen in de nabije omgeving vooral wanneer er sprake is van verhuizing en nieuwe school. Kinderen en jongeren hebben nu vooral tijd nodig om al deze veranderingen te verwerken. Het is een rouwproces waar ze doorheen moeten en dat kost tijd. Vaak zie ik dat kinderen onzeker worden juist omdat de bekende veiligheid ontbreekt. Bovendien durven ze vaak niet hun gevoelens te uiten omdat ze zien dat hun ouders zelf proberen te overleven in de nieuwe situatie. Ze willen hen niet extra tot last zijn. Hun loyaliteit naar beide ouders to is ook vaak een dilemma voor hen. Als ze het fijn hebben bij moeder durven ze dit bijna niet toe te geven bij vader omdat ze hem niet teleur willen stellen. En andersom is dit natuurlijk hetzelfde geval.
In sommige gevallen geven ze een ouder stiekem de schuld van de echtscheiding en dan kroppen ze gevoelens als boosheid en woede op, want ‘je mag’ eigenlijk niet boos zijn op een persoon van wie je houdt en zeker niet laten zien. Immers, wie weet wordt de ouder dan boos en raak diens liefde kwijt.
Normaal gesproken kunnen kinderen de echtscheiding van hun ouders goed verwerken als je hen tijd gunt, begrip toont en open staat voor hun gevoelens. Zeker als ouders goede afspraken maken en de kinderen de mogelijkheid krijgen om een goede relatie te kunnen blijven ontwikkelen en handhaven met beide ouders. Kinderen worden dan in staat gesteld om een nieuwe routine op te bouwen en kunnen een nieuwe veiligheid ontwikkelen. Ze leren veel van de veranderingen en kunnen deze in het positieve omzetten, zoals meer zelfvertrouwen ontwikkelen of zelfstandiger worden.
Wanneer er nieuwe gezinnen ontstaan omdat een of beide ouders nieuwe partners krijgen met of zonder kinderen dan kan dit voor een kind/jongere heel positief zijn. Immers, ze krijgen een nieuwe vertrouwenspersoon of nieuwe broers en zussen. Dit kan voor de ontwikkeling van kinderen heel positief zijn. Jammer genoeg komt het regelmatig voor dat er problemen ontstaan voornamelijk door onbegrip en jaloezie. Vaders raken hun kinderen dan regelmatig kwijt omdat zij en hun nieuwe partner volop bezig zijn met het opbouwen van een nieuwe relatie. Dit kost energie want zij willen deze keer alles aan doen dat de relatie lukt. De nieuwe vrouw beseft regelmatig dat zij de diepe liefde die haar nieuwe partner voor zijn kind(eren) voelt niet zal krijgen waardoor en dat maakt haar jaloers. Zij probeert (vaak onbewust) haar man voor zich te winnen en probeert op die manier hem op afstand te houden van zijn kind(eren). De man zit dan in een spagaat en kan nog voldoende aandacht aan haar nog voldoende aandacht aan zijn kind(eren) geven. Dit kan dan grote teleurstelling voor en spanning tussen iedereen veroorzaken.
Soms zijn dochters bang hun vaders te verliezen waardoor ze zeer moeilijk gedrag naar hun stiefmoeders vertonen. Dit is dan ook moeilijk voor vaders omdat het net lijkt alsof ze positie voor de een of de ander moeten kiezen.
En wat gebeurt er met de jongens? Over het algemeen wonen de kinderen bij de moeders en gaan regelmatig naar hun vaders toe. Er zijn natuurlijk ook veel gezinnen waar de kinderen bij de vader wonen en regelmatig naar hun moeder gaan of bij beide ouders verspreid ( 1 week bij moeder/ 1 week bij vader). Voor jonge kinderen zijn dit prima oplossingen.
Het is me opgevallen dat zodra jongens in de puberteit komen ze veel meer behoefte hebben om een goede relatie met hun vaders op te bouwen. Waren ze tot nu toe tevreden om de weekenden en vakanties bij hun vaders te zijn dan hebben zij nu hier veel meer moeite mee. Ze krijgen de behoefte om een goede of betere relatie met hun vader op te bouwen en hiervoor hebben ze meer gezamenlijke tijd nodig. Ze willen met hun vader in eens meer dingen samen, met z’n tweeën doen. En dit is op zich natuurlijk niet verwonderlijk. Immers, ze zijn nu op de leeftijd dat ze mannen willen worden.
Ze beginnen op een andere manier te denken over bepaalde dingen. Zij beredeneren situaties op een hele andere manier dan vrouwen. Ze huilen minder (door verhoogde testosterongehalte in het bloed) dan hun moeders of zussen die veel vaker emotioneel reageren (door verhoogde oestrogeengehalte in het bloed). Ze hebben andere interesses en willen deze met hun vaders delen.
Dit zelfde geldt voor puber meisjes die nu meer naar hun moeders trekken. Ze hebben het vaak over hun uiterlijk, kleren, haren, make-up en winkelen. Vaders vragen zich dan met wanhoop af of er geen andere thema’s meer zijn dat dit en weten dan vaak niet meer wat ze moeten zeggen en waarover ze het met hun dochters moeten hebben.
Staan ouders open voor deze ontwikkelingen en veranderingen dan zullen zich bepaalde problemen veel minder of niet voordoen. Het valt meestal te regelen om vaak goede gesprekken onderling te hebben, een ‘mannen’- of ‘vrouwenweekend’ te hebben of af en toe een paar uurtjes alleen met de jongere door te brengen. Deze kwaliteitsuren doen wonderen!
Trouwens, dit is niet alleen belangrijk in gezinnen waarvan de ouders gescheiden zijn maar ook bij alle gezinnen. Immers, alle jongeren gaan door deze fasen en hebben dezelfde behoeften. Het is alleen door een grotere afstaand vaak dat men denkt dat er ook een emotionele afstand is.
Boekentips:
Mijn ouders gaan scheiden En ik dan? – Jacqueline v. Swet (2004)
Van kwaad tot erger – Cynthia Voigt (1998)
Weekendvaders/ Wie kent vaders – Martine F. Delfos (2006)
Van alles twee. Over de betekenis van echtscheiding voor jonge kinderen – Martine F. Delfos (2006)
Belangrijke websites
www.kindertelefoon.nl
www.postbus51.nl voor brochures opvragen
www.pedagogischperspectief.nl van auteur zie boven
www.jeugdinformatie.nl
www.echtscheidings.pagina.nl
www.jip.nl Jongeren info punt
www.derechtenvanhetkind.nl
www.kinderrechtswinkel.nl
www.minjust.nl info over brochures
www.wetwegwijzer.nl